Zapraszamy na uroczystość 79. rocznicy odbicia z rąk niemieckich okupantów, gmachu ówczesnej Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej – PAST. Wspólnie z żołnierzami Armii Krajowej – uczestnikami Powstania Warszawskiego, oddajmy hołd ich towarzyszom broni, którzy walczyli o wolność naszej stolicy.
W tym roku, jak zawsze 20 sierpnia 2023 r. złożymy kwiaty przy tablicy pamiątkowej przed budynkiem przy ul. Zielnej 39 – miejscu które zapisało się w historii Warszawy jako jeden z symboli przelanej krwi i odniesionego zwycięstwa.
Program:
10:00
Złożenie kwiatów Mała Pasta ul. Piękna 19
11:00 – 12:00
Msza Święta w intencji płk. Henryka Leliwy-Roycewicza, dowódcy batalionu „Kiliński” i jego żołnierzy.
Kościół Wszystkich Świętych, pl. Grzybowski 3/5, Warszawa
12:15
Oficjalne uroczystości przed tablicą upamiętniającą Powstańców Warszawskich poległych w zdobyciu budynku PAST-y.
- wprowadzenie pocztów sztandarowych
- przemówienia okolicznościowe
- oddanie hołdu poległym
- złożenie wieńców, kwiatów i zniczy
Od początku Powstania Warszawskiego żołnierze AK podejmowali próby zdobycia gmachu PAST-y, obsadzonego przez niemieckich snajperów. Poza zdobyciem PAST-y batalion „Kiliński” wsławił się także zdobyciem Prudentialu i Poczty Głównej. W czasie powstania oddział po napływie ochotników osiągnął stan ok. 2 tys. żołnierzy (w godzinie „W” batalion liczył ok. 900 żołnierzy uzbrojonych było ok. 10 proc. z nich). Batalion „Kiliński” był niepokonany do końca powstania, do momentu kapitulacji, jego żołnierze utrzymali się na zdobytych pozycjach.
Batalion „Kiliński” (baon „Kiliński”), właśc. batalion im. Jana Kilińskiego – batalion Armii Krajowej utworzony w styczniu 1940 r. Początkowo nosił nazwę „Vistula”, 21 marca 1943 r. przemianowaną na „Batalion im. JanaKilińskiego”. Walczył w powstaniu warszawskim w rejonie Śródmieścia i częściowo na Woli. Przed powstaniem batalion został podzielony na dwa zgrupowania:
Zgrupowanie IX pod dowództwem rtm. Henryka Roycewicza „Leliwy” składało się z 1, 2, 3, 6 kompanii, oraz podporządkowanych 41 i 42 kompanii WSOP.
Zgrupowanie X pod dowództwem por. Leona Gajdowskiego „Ostoi", w skład którego wchodziły 4, 5 i 7 kompania oraz podporządkowanych mu 43 i 44 kompanie WSOP. Oddziały IX zgrupowania uczestniczyły w zdobyciu wieżowca Prudentialu i opanowania placu Napoleona (dziś Powstańców Warszawy) (1 sierpnia), gmachu Poczty Głównej (2 sierpnia), gmachu PAST-y (20 sierpnia). Od 5 sierpnia samodzielnie prowadził walki o ten budynek. Żołnierze batalionu Kiliński zajęli także pomieszczenia „Cafe Clubu” (25 sierpnia), biorąc do niewoli 12 jeńców, oraz zdobywając broń i amunicję. Po wykonaniu zadań wyjściowych, dowódca obwodu skierował 2 oraz 3 kompanię do utrzymania linii obrony wzdłuż ulic: Świętokrzyskiej, Nowego Światu, Wareckiej, Al. Jerozolimskich, Brackiej, Marszałkowskiej oraz Złotej. Kompanie 1, 6 i 9 obsadziły rejon ulic: Bagno, Królewskiej, Marszałkowskiej, Granicznej, Grzybowskiej i Dzielnej. Po zdobyciu PAST-y, oddziały brały udział we wsparciu przebicia się oddziałów Starego Miasta. Po 31 sierpnia oddziały przeszły do odwodu. W pierwszych tygodniach września batalion przeszedł na odcinek Powiśla w rejonie ul. Nowy Świat. Zgrupowanie X walczyło 1 sierpnia o zdobycie szkoły przy ul. Żelaznej 88 i szpital św. Zofii. Po niemieckim ataku na Wolę 5 sierpnia, oddziały cofnęły się na linie obrony wzdłuż ulic Wroniej, Towarowej, Ogrodowej i Chłodnej, gdzie zgrupowanie się rozpadło. Od 12 sierpnia, 7 kompania, 41 kompania WSOP oraz pluton z 4 kompanii weszły w skład nowego batalionu szturmowego „Rum”. Część 4 kompanii „Watra” (plutony 169 i 170) – 6 sierpnia wycofała się na Stare Miasto, gdzie wzięła udział w walkach jako kompania „Osa”, a po przejściu do Śródmieścia weszła w skład Batalionu „Stefan”. 15 września, dokonano reorganizacji batalionu i z dotychczasowych żołnierzy 2, 3, 5 i 6 kompanii utworzono zbiorczą kompanię „Kiliński”. Kompania ta weszła w skład Batalionu Osłonowego (Asystencyjnego), który od 3 do 9 października 1944 r. pełnił funkcje porządkowe w Warszawie na mocy układu kapitulacyjnego.
Jednymi z łączniczek oddziału były: aktorka Alina Janowska i Anna Laskowiczówna.
W batalionie walczyli m.in. Stanisław Marczak-Oborski, Eugeniusz Grasberg i Zdzisław Maklakiewicz (kompania motorowa „Iskra”) oraz AntoniAgopszowicz.